شرح مختصر احوال و زندگی هنری استاد حاج مصوّرالملکی

نگارگری هنری است که از روح برمی خیزد و در روح مینشیند. حاصلی است که بذرش در زمین علم کاشته شده، در پرتو خیال پرورش یافته و با داس کِلک درو شده، با دست توانای نگارگر ساخته و پرداخته شده و خوراک روح هر بینندۀ باذوق میگردد. (حاج مصوّرالملکی)

آسمان بیکران هنرایران از دیرباز روشن به نور ستارگانی بوده که در عرصه های گوناگون هنر ، زیبایی آفریده و می آفرینند. استاد مصوّرالملکی یکی از آن ستارگان فروزانی است که در عرصۀ هنر ایران طلوع کرد و جاودانه گشت.
مرحوم استاد محمدحسین مصوّرالملکی مشهور به حاج مصوّرالملکی، طراح، شاعر و نقاش بلندآوازۀ ایران در سال ۱۲۶۹ هجری شمسی در اصفهان و در خانواده ای هنرمند که از دوران صفویه تا کنون نسل در نسل نقاش بوده اند به دنیاآمد.
شروع کارهنری ایشان به زمانی باز میگرددکه در سن یازده سالگی در کارگاه نقاشی پدر خود، مرحوم محمد حسن نقاش، به فراگیری مقدمات نقاشی پرداخت. دو سال بعد پدر ایشان فوت نموده و سایۀ استادی بزرگ از سر محمدحسین نوجوان کم می شود و بعداز آن هیچ استاد دیگری جز عشق، راهنمای ایشان در راه هنر نبود.
حاج مصوّرالملکی را بسیاری، آخرین بازماندۀ استادان نام آور نقاشی اصیل ایرانی لقب داده اند و به راستی هم ایشان در تاریخ نقاشی این سرزمین نقش به سزایی دارد، از اینرو که با قلم توانا و اندیشۀخلاق خود،ارزشهای والای نقاشی اصیل ایرانی راکه به مرور زمان می رفت تا دستخوش فراموشی و بی اعتنایی شود، جانی تازه بخشید و به جهانیان نمایاند.
وی در زمینه های گوناگون هنری از جمله نقاشی ایرانی به شیوۀ صفوی و قاجار، نقاشی دیواری به شیوۀ قهوه خانه ای، شمایل سازی، نقاشی پارچه قلمکار، میناکاری، تذهیب، تشعیر، قلمدان سازی، طراحی کاشی، نقشه قالی و دیگر رشته ها استاد بود. همچنین استاد در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در سن سی و هشت سالگی مسافرتی به چند کشور اروپایی میکند و مدتی هم در پاریس به نقاشی مشغول میشود. با مطالعۀ فنون نقاشی غربی و فراگیری اصول علمی، پرسپکتیو(مناظرومرایا) و طراحی آناتومی ، این فنون را در نقاشی ایرانی به خدمت گرفت.
حاج مصوّرالملکی مردی فروتن و آزاده بودو هرگز در پی شهرت نبود، با این وجود در طول زندگی هنری خود چندین مدال شایستگی واستادی را از سوی مراکز معتبر فرهنگی و هنری ایران و جهان دریافت داشته و مورد تقدیر هنرشناسان بوده است.
آثار مرحوم مصوّرالملکی از شهرت و کثرت کم نظیری برخوردار اند و بسیاری ازآنها توسط هنردوستان غربی به خارج از کشور برده شده و اکنون زینت بخش موزه های بزرگ دنیا هستند. اولین تجربۀ هنری استاد در عرصۀجهانی، حضور تابلوی مینیاتور ایشان در نمایشگاهی در لندن به سال ۱۹۳۳ میلادی بود که آنقدر مورد توجه ملکۀ انگلستان قرار گرفت که ساخت تابلویی همانند آنرا توسط پروفسور پوپ (ایرانشناس مشهور) به استاد سفارش داد. بر طبق این سفارش، استاد تابلویی به شیوۀ نقاشی اصیل ایرانی از منظرۀ مسجدی خیالی و نمازگزاران آن به تصویر در می اورد و به واسطۀ این اثر به دریافت عالیترین مدال هنری جرج پنجم و ملکه نايل میشود.
در سال ۱۹۵۸ میلادی، دو تابلوی ارزندۀ استاد یعنی تابلو های تخت جمشید و جنگ نادر با محمدشاه هندی در نمایشگاه بین المللی بروکسل به نمایش در آمدند و مقام اول و مدال طلای نمایشگاه را از آن خودکردند. تابلوی تخت جمشید که یکی از مهمترین آثار استاد به شمار می آید، بنای اول تخت جمشید را در زمان شکوه و آبادانی، قبل از به آتش کشیده شدنش به دست اسکندر و هنگام مراسم سلام عید نوروز نشان میدهد. استاد این اثر را که تجسمی دقیق از بنای اصلی است، پس از مدت چهار سال تحقیق و مطالعه، بر اساس نقشۀ کف و بخش های باقیماندۀ بنا و آثار به دست آمده در حفاری ها و با به کارگیری قوانین علمی پرسپکتیو خلق کرده است.
استاد در حدود سال ۱۹۴۳ میلادی زمانیکه آتش جنگ دوم جهانی روشن بود و آلمان برق آسا پیش می تازید، با پیش بینی خود تصویر شکست محور و فتح متفقین را می سازد که به صورت گراوور در جهان منتشر میشود و با این اثر از طرف چرچیل ، روزولت و چیان کای چک تقدیرنامه هایی را دریافت میکند.

از دیگر تابلوهای ممتاز استاد که می توان نام برد:
تابلوهای مجنون به شیوۀ آناتومی، صلح حیوانات، شیخ صنعان و دختر ترسا، سعدی، بنای چهلستون و چوگان بازی (که این تابلو هنگام بمباران انگلیس توسط آلمانها از بین رفته) و بیشمار تابلوهایی دیگر که بسیاری از آنها در ایران موجود نیستند.

حاج مصوّرالملکی شاگردان زیادی را پرورش داد و در مدارس ارت کلیمی ها و کالج انگلیسی ها و در آخر هم در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان تدریس میکرد.
به راستی پشتکار و اشتیاق این هنرمند بزرگ در هنر مثال زدنی است. او در جوانی به هنگام پخت روغن کمان که برای نقاشی لاکی از آن استفاده می شد، در اثر غلیانِ روغن داغ، دچار سانحۀ سوختگی شدید شد که تا آخر عمر وی را مبتلا به رعشۀدست کرد. با این وجود هنگام نقاشی کردن با اراده ای ستودنی بر لرزش دست غلبه میکرد و در کمال قدرت قلم، نقش میزد.
حاج مصوّرالملکی نزدیک به هفتاد سال عاشقانه و خالصانه در راه هنر کوشید و هرگز از آموختن و تلاش برای آفرینش های نو در هنر باز نایستاد تا اینکه در سال ۱۳۴۶ دچار عارضۀ سکتۀ مغزی شد و دست راست ایشان برای همیشه از کار افتاد و سرانجام در ۲۴ دی ماه سال ۱۳۵۶ هجری شمسی در حالیکه هشتاد و هفت سال از عمر پر بارش میگذشت، بدرود حیات گفت.